Göz Sağlığı ve Mavi Işık: Dikkat Edilmesi Gerekenler
Günümüzde çocuklardan yetişkinlere kadar pek çok insan, cep telefonları, bilgisayarlar ve tabletler gibi dijital cihazlardan yayılan mavi ışığa maruz kalıyor. Evlerimizde kullanılan LED televizyonlar ve aydınlatmalar da bu mavi ışığın kaynağı olarak karşımıza çıkıyor. Mavi ışığın, göz sağlığı üzerinde olumsuz etkileri olduğu ve çeşitli hastalıklara yol açabileceği konusunda uzmanlar uyarıyor. İstanbul Medipol Üniversitesi Vatan Klinikleri Göz Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Göktuğ Demirci, mavi ışığın uyku düzenini etkileyen melatonin hormonunun azalmasına neden olduğunu belirtiyor. Bunun yanı sıra, 2050 yılında dünya genelinde miyopi (uzağı görememe) oranlarının artacağına dikkat çekiyor.
Uyku Düzenini Bozan Mavi Işık
Doç. Dr. Demirci, mavi ışığın tamamen zararlı olmadığını, gündüzleri uyanıklığı artırarak bazı faydalar sağladığını ifade ediyor. Özellikle, çocuklarda yapılan araştırmalar, mavi ışığın miyopiyi geciktirdiğini göstermektedir. Ancak, mavi ışığın uyku düzenimizi etkileyen melatonin hormonunu baskıladığını vurgulayan Demirci, “Melatonin hormonu sıfırlandığında uyku düzenimiz bozuluyor. Uyanık kalmamızı sağlayan bir ritim var ve mavi ışık aldığımızda melatonin hormonumuz sıfırlanıyor, bu nedenle uykumuzu yeterince alamıyoruz. Uykusuzluk, kortizol seviyemizi artırarak kilo alma ve depresyon gibi sorunlara yol açabiliyor. Gece boyunca cep telefonları, tabletler veya beyaz LED ışıklarına maruz kalmak, bu sorunları tetikliyor. Beyaz LED’lerde mavi ışık oranı daha yüksek. Sarı LED kullanımı ise mavi ışığı azaltarak daha kaliteli bir uyku alımına yardımcı olabilir. Bu nedenle, mavi ışıktan korunmamız gerekiyor” şeklinde açıklamalar yapıyor.
Kansere Etkisi ve Önlemler
Doç. Dr. Demirci, yapay ışıklandırmanın yoğun olduğu şehirlerde prostat kanseri gibi hastalıkların daha sık görüldüğünü belirtiyor: “Uluslararası Uzay İstasyonu, yapay ışıklandırma yapılan şehirleri inceledi ve bu tür alanlarda erkeklerde prostat, kadınlarda ise meme kanserinin daha fazla olduğu gözlemlenmiştir. Bu, kesin bir neden-sonuç ilişkisi olarak değerlendirilmemekle birlikte, dikkate alınması gereken bir bilimsel veridir. Mavi ışıktan korunmak büyük önem taşıyor.”
Mavi Işıktan Korunma Yöntemleri
Mavi ışıktan korunmanın yolları hakkında bilgi veren Demirci, şunları ifade ediyor:
- Özel mavi filtreli gözlükler kullanabilirsiniz.
- Cep telefonlarınızda mavi ışık filtresi ayarlarını aktif hale getirin.
- Çocukların odalarına elektronik cihazlar sokmaktan kaçının; televizyon ve mobil cihazları sınırlayın.
- Çocuklara ekran süresi koyarak, belirli aralıklarla mavi ışıkdan uzak durmalarını sağlayın.
- 20 dakikada bir, 20 metre uzağa 20 saniye bakmayı hatırlatan uygulamalar kullanın.
- Dünya Sağlık Örgütü’nün önerilerine uygun olarak, çocuklara ekransız ve elektronik ortamdan uzak odalar oluşturun.
- Evdeki aydınlatmada daha çok sarı LED ışık tercih edin.
Miyopi Tehlikesi ve Gelecek
Göz sağlığına dair önemli bilgiler veren Demirci, insanların dakikada 14 ya da 20 defa göz kırptığını ancak dijital cihazlara bakanların göz kırpma sıklığının düştüğünü belirtiyor. Bu durum, göz kuruluğuna neden oluyor. Göz kuruluğu, korneada çeşitli komplikasyonları beraberinde getirebilir. 2050 yılına kadar, dünya genelinde insanların yarısının miyop olmasının beklendiğini söyleyen Demirci, “Yapılan araştırmalar, ne kadar yakına bakarsak o kadar miyopi riskimizin arttığını göstermektedir. Örneğin, Japonya ve Uzak Doğu’da miyop oranı yüzde 90’ken, Afrika’da bu oran yüzde 10’dur. Dolayısıyla, ne kadar çok yakına bakarsanız ve genetik olarak ne kadar yatkınsanız, o kadar miyop olma olasılığınız artar. Uzak mesafelere daha fazla bakmak, miyopi riskini azaltacaktır” şeklinde konuştu.
