Asya Kaplan Sivrisineği’nin Yok Edilmesi: Yeni Bir Yaklaşım
Geçtiğimiz yıl Kocaeli’nde artan sayılarıyla dikkat çeken dünyanın en istilacı sivrisinek türü olan “Asya kaplan sivrisineği” (Aedes albopictus), Çin’in Guangzhou kentindeki iki adada neredeyse tamamen yok edilmiştir. Bu başarılı sonuç, sahada ilk kez denenen iki haşere kontrol tekniğinin bir arada kullanılması ile elde edilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda, sivrisinek popülasyonu %94 oranında azaltılmıştır. Çalışmanın sonuçları, prestijli bilim dergisi Nature‘da yayınlanmıştır.
Bu projede, Wolbachia pipientis bakterisi ile enfekte edilmiş erkek sivrisinekler doğaya bırakılarak, dişi Asya kaplan sivrisineklerinin kısırlaştırılması sağlanmıştır. Wolbachia pipientis bakterisi, sivrisineklerin üremelerini engelleyerek, ayrıca Dang humması ve Zika virüsü gibi hastalıkların yayılmasını önlemektedir. ABD’deki Georgetown Üniversitesi’nden sivrisinek ekoloğu Peter Armbruster, bu çalışmanın bugüne kadar gerçekleştirilen en başarılı imha denemelerinden biri olduğunu ve sivrisineklere karşı farklı yöntemlerin bir arada kullanımının ne kadar etkili olabileceğini vurgulamıştır.
Aedes albopictus Nasıl Yok Edildi?
Tıbbi entomolog Zhiyong Xi liderliğindeki araştırma ekibi, öncelikle laboratuvar ortamında bir sivrisinek kolonisini Wolbachia pipientis bakterisi ile enfekte etmiştir. Ancak, enfekte edilmiş dişi sivrisineklerin doğaya bırakılmaması gerekiyordu, çünkü bu dişiler kendi aralarında üreyebiliyordu. Araştırmacılar, zaman alıcı ve zahmetli olan mekanik ayırma işlemi yerine koloniyi düşük dozda radyasyona maruz bırakarak dişilerin kısırlaşmasını sağlamıştır. Düşük dozda radyasyon, erkek sivrisineklerin üremesini olumsuz etkileyerek ortadan kaldırmamakta, fakat dişilerin kısır kalmalarını sağlamaktadır.
2016 ve 2017 yılları boyunca, sivrisineklerin üreme dönemlerinde her hafta hektar başına 160.000’den fazla enfekte erkek sivrisinek, Çin’de Dang hummasının en çok görüldüğü Guangzhou kentindeki iki adaya salınmıştır. Enfekte erkek sivrisinekler, yabani dişilerle çiftleştiğinde yavru üretememekte, böylece ortalama yabani dişi sivrisinek sayısı 2016 yılında %83, 2017 yılında ise %94 oranında azalmıştır. İnsanları ısıran ve hastalıkları yayanlar dişi sivrisinekler olduğundan, araştırmacılar bu dişilerin sayısındaki değişimi dikkatle izlemiştir.
Kentucky Üniversitesi’nden tıbbi entomolog Stephen Dobson, Asya kaplan sivrisinekleriyle mücadelede mevcut stratejilerin etkisiz kaldığını belirtmektedir. Bu etkisizlik, sivrisineklerin böcek ilaçlarına karşı direnç geliştirmeleri ve yumurtalarını tespit edilmesi zor alanlara bırakmaları gibi nedenlerden kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla, bu çalışmadaki gibi yeni ve yenilikçi yöntemlere büyük bir ihtiyaç bulunmaktadır.
