Gebelikte Dengeli Beslenmenin Önemi
Gebelik dönemi, hem annenin hem de bebeğin sağlığını doğrudan etkileyen kritik bir süreçtir. Bu dönemde dengeli beslenme, gebeliğin sağlıklı ilerlemesi ve bebeğin yeterli gelişimi için son derece önemlidir. Yetersiz beslenme, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabileceği gibi, dengesiz beslenme ve aşırı kilo alımı da ciddi problemler yaratabilir. Bu bağlamda, Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı ve Perinatoloji Yandal Uzmanı Doç. Dr. Ayşe Kırbaş, gebelikte vitamin ve mineral desteği hakkında detaylı bilgiler sunarak hangi besinlerin tercih edilmesi gerektiğini ve hangilerinden uzak durulması gerektiğini açıkladı.
Dengeli Beslenme İçin 5 Temel Besin Grubu
Doç. Dr. Ayşe Kırbaş, dengeli beslenme için gerekli olan 5 temel besin grubunu şu şekilde sıraladı:
- Sebzeler
- Meyveler
- Tahıllar
- Proteinli besinler
- Süt ürünleri
Kırbaş, bu 5 grup besinden, bireylerin günlük kalori ihtiyacını karşılayacak miktarda tüketilmesinin önemine dikkat çekti.
Kimin Vitamin Desteği Alması Gerekiyor?
Doç. Dr. Kırbaş, dengeli ve çeşitli bir beslenme programına sahip olan gebelere genellikle multivitamin desteği verilmesine gerek olmadığını belirtirken, bazı grupların vitamin takviyesi almasının kritik olduğunu vurguladı. Bu gruplar arasında:
- Çoğul gebeliği olanlar
- Vegan veya vejetaryen diyet uygulayanlar
- 20 yaş altındaki gebeler
- Mide bağırsak hastalıkları veya ameliyatları geçirenler
- Zayıflama amaçlı mide operasyonu geçirenler
- Anoreksiya veya bulimia gibi yeme bozuklukları yaşayanlar
- Madde bağımlılığı olan kadınlar
Bu gruplardaki kadınların, yetersiz beslenme riski taşıdıkları için vitamin desteği almalarının önerildiği ifade edildi.
Önemli Takviyeler: Folik Asit, Demir ve İyot
Doç. Dr. Kırbaş, gebelikte folik asit, demir ve iyot desteğinin önemine dikkat çekti. Folik asidin, hücrelerin yapı taşlarının yanı sıra, kırmızı kan hücrelerinin ve sinir sistemi dokularının gelişiminde kritik bir rol oynadığını belirtti. Bu nedenle, gebe kalmayı planlayan kadınlardan itibaren tüm gebelere günlük 400-600 mcg folik asit desteği önerilmektedir. Önceki gebeliklerinde nöral tüp defekti olan kadınlar için bu doz, günlük 4 grama kadar çıkmaktadır. Folik asit açısından zengin gıdalar arasında yeşil yapraklı sebzeler, portakal, muz, papaya, mango, kivi ve sığır karaciğeri bulunmaktadır.
Demir ihtiyacının ise günlük 27 mg olduğunu belirten Kırbaş, kansızlık tespit edilmeyen gebelere ek demir verilmesine gerek olmadığını vurguladı. C vitamini, demirin emilimini artırırken, çay, kahve ve süt gibi gıdalar emilimi azaltabilir. Bu nedenle, demir takviyelerinin C vitamini içeren gıdalar ile alınması önerilmektedir. Türkiye’de iyot eksikliği yaygın olup, gebelere günlük 220 mikrogram, emziren kadınlara ise 290 mikrogram iyot alımı önerilmektedir. İyotlu sofra tuzu kullanımı, günlük iyot alımını artırmakta ve deniz ürünleri, yumurta, süt gibi gıdalar da iyot açısından zengindir.
D Vitamini ve Kemik Sağlığı
D vitamininin gebelikteki rolü oldukça kritiktir. Ülkemizde D vitamini eksikliğinin yaygın olduğunu belirten Kırbaş, Sağlık Bakanlığı’nın gebelere yönelik başlattığı D vitamini destek programının önemini vurguladı. Günlük önerilen dozun 1200 ünite olduğunu belirten Kırbaş, yüksek doz D vitamini alımının zehirlenmelere yol açabileceği ve bebeğe olumsuz etkileri olabileceği konusunda uyardı.
Kalsiyumun kemik sağlığı için önemi de göz ardı edilmemelidir. Gebelerin günlük yaklaşık 1000 mg kalsiyum alması gerektiğini ifade eden Kırbaş, süt ürünlerinin bu ihtiyacı karşılamada kritik bir rol oynadığını söyledi. Süt ürünleri tüketemeyen gebelerin ise gerekli takviyeleri alması gerektiğini belirtti.
Hangi Balıklardan Uzak Durulmalı?
Bebeğin beyin ve göz gelişimi için omega-3 yağ asitlerinin önemine dikkat çeken Kırbaş, deniz kirliliği nedeniyle bazı balıkların cıva ve diğer zararlı maddeler içerebileceğini belirtti. Cıva, beyin ve sinir sistemi üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Bu nedenle, gebelerin kılıçbalığı ve kral uskumru gibi cıva birikimi yüksek olan büyük balıklardan kaçınmaları önerilmektedir. Bunun yerine, haftada 1-2 porsiyon hamsi, mezgit, alabalık, ton balığı gibi daha güvenli deniz ürünlerini tercih etmeleri önerilmektedir.
Hangi Gıdalardan Uzak Durulmalı?
Doç. Dr. Ayşe Kırbaş, şeker, katı yağlar ve fazla kafein tüketiminin minimize edilmesi gerektiğini hatırlattı. Kafein, kahve dışında çay, çikolata ve enerji içeceklerinde de bulunur ve gebelikte günlük 200 mg’dan fazla kafein tüketimi önerilmemektedir. Alkolün güvenli bir dozu bulunmadığı için, gebelik süresince alkol tüketiminden kaçınılması gerektiğini vurguladı. Ayrıca, anne karnındaki bebeğe geçme ihtimali olan enfeksiyonlardan korunmak amacıyla az pişirilmiş veya çiğ etlerden ve çiğ süt tüketiminden kaçınılması gerektiği ifade edildi.
