Öfke ve Çocuklar
Öfke, bir engelleme durumuyla karşılaşınca ortaya çıkan, çoğu zaman istenmeyen bir duygudur. Çocuklar arasında öfke nöbetleri, genellikle 1 ila 2 yaş aralığında sıkça gözlemlenir.
Öfke nöbeti sırasında çocuk, çığlık atma, bağırma, tekme atma, inatlaşma, vurma, kafasını vurma ve kendini yere atma gibi davranışlar sergileyebilir. Bu yaş döneminde çocuk, bağımsızlaşma arzusunu hissederken, aynı zamanda anne ve babasına olan bağlılığını da hissetmektedir. Bu çelişki, öfke nöbetine sebep olabilir.
Öfkelenen bir çocuğa yaklaşım ise oldukça önemlidir. Çocuğun öfkesine karşı sakin kalabilmek, bu durumda en doğru yaklaşımdır. Örneğin, avazı çıktığı kadar bağırarak ağlayan bir çocukla karşı karşıya olduğunuzu düşünün. Eğer siz de onunla birlikte öfkelenip bağırmaya başlarsanız, bu durum ne kadar etkili olabilir?
Hayır, bu durum etkili değildir. Aksine, çocuk, anlamadığı ve öfkeyle karşılık veren bir yetişkinle karşılaştığında, zamanla bu öfkeyi biriktirmeye başlayabilir. Biriken bu öfke, ileride daha büyük öfke patlamalarına yol açabilir. Burada önemli olan, çocuğun öfkesini yaşamasına izin vermek, ancak onun davranışlarına sınır koymaktır. Nasıl mı?
- Örneğin, “Oyuncaklarını toplamak istemiyorsun, bu nedenle öfkeleniyorsun. Ancak, dağıttığın oyuncakları toplaman gerekiyor. Çünkü oyuncaklarını toplamadığında, yeni bir oyuncakla oynamayı da istememiş olursun.” şeklinde bir cümle kurarak, hem çocuğun duygusunu anlamış hem de bir seçim yapmasına olanak tanımış olursunuz.
Çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine göre, pekiştireçler kullanmak, alternatifler sunmak veya dikkatini farklı bir alana çekmek gibi yöntemler, duygularını düzenlemesine yardımcı olabilir. Bu tür yaklaşımlar, çocuğun anlaşılmama, engellenme veya reddedilme gibi olumsuz duygularını azaltarak, öfke krizlerini önleyebilir.
Bazı çocuklar neden daha sinirli olabilir?
Bazı çocukların daha sinirli olmaları, genellikle aile dinamikleriyle ilgilidir. Eğer bir çocuk, sinirli bir anne veya babayla ya da geniş bir ailedeki diğer sinirli bireylerle yaşıyorsa, bu durumda sinirli bir yapı geliştirme olasılığı yüksektir. Örneğin, öfke anında kapıyı çarpan veya yere kumanda fırlatan birini gören çocuk, kendi öfkelendiğinde benzer tepkileri gösterebilir. Bu durumda çocuk, “Demek ki öfkelendiğimizde kapıları çarpmalıyız ve elimizde ne varsa fırlatmalıyız.” düşüncesini geliştirebilir. Böylelikle çocuk, yetişkinleri rol model alarak davranış biçimlerini şekillendirir.
