Öfke Nedir?
Öfke, insanın engellenme veya hayal kırıklığı yaşadığı durumlarda ortaya çıkan doğal bir duygudur. Özellikle çocuklarda öfke nöbetleri, genellikle 1 ila 2 yaş arasında sıkça gözlemlenir. Bu dönem, çocukların bağımsızlık arayışlarının en yoğun olduğu zamanlardır.
Öfke Nöbetleri ve Davranışlar
Öfke nöbeti sırasında çocuklar genellikle şu davranışları sergiler:
- Çığlık atma
- Bağırma
- Tekme atma
- İnatlaşma
- Vurma
- Kafasını vurma
- Kendini yere atma
Bu davranışlar, çocuğun bağımsızlık arzusunun yanında, aynı zamanda anne ve babasına olan bağlılığının da bir yansımasıdır. Çocuk, bu duygularını ifade ederken, öfke nöbeti yaşamasına neden olan durumları fark edemeyebilir.
Doğru Yaklaşım
Öfke anında çocuğa en doğru yaklaşım, onunla aynı duyguları paylaşmamaktır; yani sakinliğimizi korumaktır. Örneğin, karşınızda ağlayan bir çocuk varken, siz de öfkelenip ona bağırmaya başlarsanız, bu durumun çözülmesine yardımcı olmaz.
Aksine, çocuk, kendisine öfkeyle karşılık veren birine karşı öfke biriktirmeye başlar ve bu zamanla daha büyük öfke patlamalarına yol açabilir.
Duygulara Saygı Gösterme
Yapmanız gereken, çocuğun öfkesini yaşamasına izin vermek ve duygusuna değil, davranışına sınırlamalar getirmektir. Örneğin:
“Oyuncaklarını toplamak istemiyorsun, bu nedenle öfkeleniyorsun. Ancak dağıttığın oyuncakları toplaman gerekiyor. Unutma, eğer oyuncaklarını toplamazsan yeni bir oyuncakla oynamayı da seçmemiş olursun.”
Bu yaklaşım, çocuğun duygularını anlamanıza ve ona seçim yapma fırsatı sunmanıza yardımcı olur.
Yaş ve Gelişim Dönemi
Çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine bağlı olarak pekiştireçler kullanabilir, alternatifler sunabilir ya da dikkatini başka bir alana yönlendirebilirsiniz. Bu yöntemler, çocuğun olumsuz hislerinin önüne geçerek öfke krizlerini engellemeye yardımcı olur.
Sinirli Çocuklar ve Aile Dinamikleri
Bazı çocuklar daha sinirli bir yapıya sahip olabilir. Bu durum, genellikle aile dinamikleriyle ilgilidir.
Örneğin, geniş bir ailede yaşıyorsanız ve evdeki diğer bireylerden biri sinirli ise, çocuk da bu durumu içselleştirerek benzer bir davranış sergileyebilir.
Öfke anında birinin öfkesini kontrol edemeyip kapı çarpması veya yere bir şeyler fırlatması gibi davranışları gören çocuk, bu tepkileri model alır ve “Demek ki öfkelendiğimizde kapıları çarpmalı ve elimizdeki her şeyi fırlatmalıyız.” şeklinde bir düşünce geliştirebilir.
Bu durum, çocuğun gelişiminde sağlıklı bir örnek teşkil etmez ve olumsuz davranışların pekişmesine neden olabilir.
