Mansplaining Nedir?
İngilizce “man” (erkek) ve “explaining” (açıklama) kelimelerinin birleşiminden oluşan Mansplaining, aileden özel hayata, televizyon programlarından iş yerlerine kadar birçok alanda karşımıza çıkmaktadır. Dr. Bahar Karacar, bu kavram hakkında bilinmeyenleri açıklayarak kadın ve erkeklere düşen görevleri detaylı bir şekilde anlattı.
Mansplaining terimi, 2018 yılında Merriam-Webster sözlüğüne eklenmiştir. İlk olarak Rebecca Solnit’in yazdığı “Men Explain Things To Me: Facts Didn’t Get In Their Way” adlı makalede kullanılmıştır. Solnit, bu terimi tam olarak ifade etmemiş olsa da kendi deneyimlerinden yola çıkarak, mansplaining olgusunu tanımlamıştır. Bu kavram, “daima kendisini yücelten erkek sendromu” olarak tanımlanarak, erkek egemen anlayışın kendine özgü davranışlarından biri olarak feminist literatürde yer bulmuştur.
Mansplaining Bir Önyargıdır
Mansplaining, en temelinde bir erkeğin bir kadından daha bilgili olduğu önyargısına dayanır. Bu önyargı, karşısındaki kadını küçümsemekle sonuçlanır; kadının eğitimi, zekası veya deneyimi dikkate alınmaz. Dolayısıyla, bir erkeğin bir kadına önerilerde bulunması ya da tavsiyelerde bulunması, bir erkeğin en doğal hakkı olarak görülür. Ancak bu durum, çoğu zaman kötü niyetle değil, basit bir önyargı ile gerçekleştirilir. Gerçekten de bu önyargı ve küçümseme, kadın-erkek eşitsizliğinin kapılarını açacak kadar hayati bir öneme sahiptir.
Journal of Language and Social Psychology’de yayımlanan bir çalışmaya göre, hem erkekler hem de kadınlar, kadınların sözlerini erkeklerden daha fazla kesmektedir. George Washington Üniversitesi’nden iki araştırmacı, 20 kadın ve 20 erkeği çiftler halinde bir araya getirip konuşmalarını kaydetmiştir. Deney sırasında yapılan her üç dakikalık konuşma boyunca, kadınlar erkeklerin sözlerini ortalama olarak yalnızca bir kez keserken, kendi sözlerini 2,8 kez kesmişlerdir. Erkekler de erkek partnerlerinin sözlerini ortalama iki kez, kadınların sözlerini ise 2,6 kez kesmiştir. 1998 yılında California Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmada ise, erkeklerin konuşmada hakimiyet kurma niyetiyle kadınları kesme olasılığının daha yüksek olduğu ortaya konulmuştur.
Çeşitlilik ve Kapsayıcılık Anlayışını Zedeleyen Bir Davranış
Mansplaining, birçok kişi tarafından farklı şekillerde deneyimlenmektedir. Bu durumun en yaygın yaşandığı yerlerden biri de iş yerleridir. Örneğin, iş toplantılarında erkeklerin konuşmaya hâkim olma çabaları yapılan araştırmalarla belgelenmiştir. Brigham Young Üniversitesi ve Princeton Üniversitesi tarafından 2012 yılında gerçekleştirilen bir araştırmada, kadınların iş toplantılarında yalnızca zamanın yüzde 25’inde konuştuğu, dolayısıyla erkeklerin ortalama bir toplantının yüzde 75’ini domine ettiği bulunmuştur. Çalışma, kadınların sohbetin dışında bırakıldıklarında, kararlar ve tartışmalar üzerinde etki sahibi olmalarının çok daha zor olduğunu da göstermiştir. Çeşitlilik ve kapsayıcılık anlayışını zedeleyen mansplaining, iş yerlerinde nasıl engellenebilir? Bu sorunun yanıtı, ilk olarak farkındalığın artırılmasında yatmaktadır.
Vücut Dili de Mansplaining Anlamına Gelebilir
Peki, erkeklerin mansplaining konusunda kendilerini sorgulamaları gerektiği durumlar nelerdir? Bunun için şu soruları kendinize sormalısınız: Karşınızdaki kadın, herhangi bir konu hakkında sizden açıklama beklemeden konuşmaya başlıyor mu? Bu durum, iyi niyetli bir davranış olarak görünse de aslında değildir. Eğer karşınızdaki kişi bir erkek olsaydı, aynı açıklama sürecine girecek miydiniz? Bu sorunun cevabı, sizin için yol gösterici olacaktır.
- Herhangi bir sohbet veya iletişimde karşınızdaki kadına hakimiyet kurmaya çalışıyor musunuz?
- Bir kadını dinlerken vücut diliniz bile mansplaining anlamına gelebilir. Örneğin, karşınızdaki konuşurken etrafa bakmak küçümseme olarak algılanabilir.
- Karşınızdaki kişiyi görmezden mi geliyorsunuz? Sözsüz olarak onu umursamayarak veya önerdiği çözümleri değerlendirmeyerek de bu davranışı sergileyebilirsiniz.
İş Yerinde Kadın Dayanışması
Bir toplantı veya sunum sırasında sözünüz kesilirse, bu durumu hemen düzeltin. “Sorularınıza sonra cevap vereceğim” veya “Kendi fikrimi ifade ettikten sonra fikrinizi duymak isterim” diyerek tartışmayı bitirin. Karşınızdaki kişinin sohbeti domine etmesine izin vermemelisiniz. Unutmayın ki tartışmada ısrar etmesi, onun için kötü bir gösterge olacaktır.
İş yerinizdeki diğer kadınları savunun. Başka bir kadının sözü kesiliyorsa veya ciddiye alınmıyorsa, hemen tavır alın. O kadının düşüncesini ifade edemediğini ve sizin de bunu duymak istediğinizi belirtin. Kadın dayanışması, iş yerinde hakkınızı savunabilmek için hayati önem taşır.
Kibar olmaya çalışmayın; bazen hakkınızı açık ve net bir şekilde aramak gerekir. Kendinizi geri plana atmayın ve eğer bir adam sürekli sözünüzü kesiyorsa, onu uyarmaktan çekinmeyin. Elbette bu tür davranışların kaynağında eğitim yatmaktadır. Bu tür davranışların daha küçük yaşlarda aile içerisinde yok edilmesi önemlidir. Erkek çocuklara, kadınlara saygı ve nezaketin önemli bir kural olduğunu öğretmek, onların ileriki yaşamlarında bu tür önyargılardan uzak durmalarını sağlayacaktır. Kadınların iş yerinde daha mutlu olmaları ve kendilerini değerli hissetmeleri, onların çok daha başarılı ve verimli olmalarını sağlayacaktır.
