Pankreas Kanseri: Tehlikeli Bir Hastalık
Dünya genelinde her yıl yaklaşık 450 bin birey pankreas kanseri tanısı alıyor. Bu hastalık, tüm kanser vakalarının yalnızca %2.5’ini oluşturmasına rağmen, kansere bağlı ölümler açısından hem erkeklerde hem de kadınlarda dördüncü sırada yer almaktadır. Ülkemizde erkeklerde daha sık görülen pankreas kanseri, genellikle belirti vermeden ilerlediği için çoğu zaman ileri evrelerde teşhis edilmektedir. Bu hastalığın belirtileri arasında kilo kaybı, sarılık, gazlı gaita, karın ve sırt ağrısı, hazımsızlık, bulantı ve kusma sayılabilir.
Diyabet ve Pankreas Kanseri İlişkisi
Pankreas kanserinin ortaya çıkmasına neden olan faktörler arasında tütün kullanımı, kimyasal ve ağır metallere maruz kalma, aşırı alkol tüketimi, şeker hastalığı ve diş eti hastalıkları bulunmaktadır. Hastalığın görülme sıklığındaki hafif artış, obezite ve yaşlılığın da risk faktörleri arasında yer aldığını düşündürmektedir. Prof. Dr. Enis Özyar, 50 yaşın altındaki diyabet hastalarında pankreas kanseri olma olasılığının %1 olduğunu belirten bir çalışmaya atıfta bulunarak, ayrıca kandaki şekerin her 0,56 mmol/l artışının pankreas kanseri sıklığını %14 oranında artırdığını ifade etmektedir.
Tedavi Yöntemleri ve Gelişmeler
Tıpta yaşanan yenilikler, pankreas kanseri tedavisini sürekli olarak güncellemektedir. Hastalığın evresine bağlı olarak tedavi yöntemleri farklılık göstermektedir. İlk evrede cerrahi müdahalelerle tümörler çıkarılmaya çalışılırken, tümörün cerrahi açıdan sınırda olduğu ikinci evrede, ameliyat öncesi kemoterapi ve radyoterapi uygulamaları ameliyatın başarı oranını artırmaktadır. Prof. Dr. Enis Özyar, son yıllarda ‘noktasal ışınlama’ olarak bilinen stereotaktik ışınlama (SBRT) yönteminin yaygınlaştığını ve bu yöntemin ameliyat sonrası kullanılmadığını belirtmektedir. Cerrahi yapılamayan ancak metastaz yapmamış hastalarda, tedaviye öncelikle kemoterapi ile başlanmakta ve eğer hastalık cerrahi müdahaleye uygun değilse SBRT uygulanmaktadır. Metastatik hastalarda ise tedavi genellikle kemoterapi ve immünoterapidir; bu tedavilerin amacı hastanın yaşam süresini uzatmaktır.
MR Görüntüleme ile Gelen Başarı
Pankreas kanserinde etkili yüksek doz radyoterapi kullanımında uzun yıllar boyunca çekinceler bulunduğunu belirten Prof. Dr. Enis Özyar, “akıllı radyoterapi” teknolojisinin bu alanda önemli yenilikler sağladığını ifade etmektedir. Klasik radyoterapi tedavisinin aksine, her seanstan önce hastanın MR görüntülemeleri alınıp organlardaki yer değişiklikleri tespit edilerek ışın verilecek bölge için yeniden bir planlama yapılmaktadır. Bu sayede, tümör yüksek dozda ışın alırken çevredeki normal dokular da korunabilmektedir. Ayrıca, pankreasın hareketli bir organ olması nedeniyle hastanın nefesini tutmasıyla bu organın hareketsiz kalması sağlanmakta, bu da stereotaktik ışınlamanın (SBRT) güvenli bir şekilde uygulanmasına olanak tanımaktadır.
Radyoterapideki Gelişmelerin Faydaları
Prof. Dr. Enis Özyar, radyoterapideki gelişmelerin hastalara sağladığı faydaları beş ana başlık altında toplamıştır:
- Lenf bezine sıçrayan veya cerrahi olarak sınırda bulunan pankreas kanserlerinde, ameliyat sonrasında kemoterapi ile birlikte yeni teknolojilerle radyoterapi uygulandığında tümör kontrol oranları artmakta ve yan etkiler eski tekniklere göre azalmaktadır.
- Cerrahi açıdan sınırda olan hastalarda, cerrahi öncesi uygulanacak kemoterapi ve radyoterapinin yanı sıra SBRT uygulanması, hastaların ameliyatlarının daha başarılı olmasına katkıda bulunabilir.
- Ameliyat yapılamayan ancak uzak organlara metastazı da olmayan hastalarda, kemoterapi sonrası uygulanan SBRT, özellikle akıllı radyoterapi yöntemi ile tümörün lokal kontrolünde yüksek başarı sağlamaktadır.
- Ameliyat sonrası tekrarlayan ancak uzak organlara metastazı olmayan hastalarda, kemoterapi ile eş zamanlı olarak akıllı radyoterapi tabanlı ablatif yüksek dozlu tedaviler önem kazanmaktadır.
- Metastatik hastalarda, pankreastaki lokal hastalığın neden olduğu şiddetli ağrıları azaltmak veya durdurmak için akıllı radyoterapi ile uygulanacak SBRT önemli bir tedavi seçeneği oluşturmaktadır.
